8 قرص ضد افسردگی در قرآن

عوامل درمان بیماری های روانی

1. صبر و شكیبایی

صبر یكی از اساسی ترین روش های مقابله با استرس و عوارض ناشی از آن می باشد. عامل اصلی پیروزی بر مشكلات و حوادث صبر است؛ لذا در اسلام برای پیروزی برشداید و مشكلات و حتی پیروزی و غلبه بر دشمن ظاهری در میدان جنگ دستور صبر داده اند و فرمودند از صبر كمك بگیرید: «یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُواْ اسْتَعِینُواْ بِالصَّبْرِ وَالصَّلاَةِ إِنَّ اللّهَ مَعَ الصَّابِرِینَ؛(1) ای مؤمنین در برابر حوادث سخت و دشوار زندگی از صبر و استقامت و نماز كمك بگیرید زیرا خدا با صابران است».

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: و تنها چیزی كه از آن امید فرج و نجات در برابر مشكلات است صبر است؛ بِالصَّبْرِیتَوَقَّعُ الفَرَجَ».(2)

این است كه در قرآن كریم حدود هفتاد مورد از صبر سخن به میان آمده و مورد تأكید قرار گرفته است. بنابراین، به عكس آنچه بعضی گمان می كنند، صبر به معنای تحمل بدبختی ها و تن دادن به حوادث ناگوار، و تسلیم در برابر آنها نیست؛ بلكه صبر به معنای پایداری، استقامت و وسیله ای برای پیروزی و غلبه بر مشكلات است.

2. صلوات (نماز)

در بین عبادات هیچ عبادتی مانند نماز نیست. نماز بهترین وسیله برای ارتباط انسان با خدای متعال است و به خاطر توجه دادن نفس انسان به خدای قادر مطلق و حكیم علی الاطلاق، مصائب و مشكلات را از یاد او برده و باعث آرامش او می شود؛ لذا در قرآن كریم به مؤمنین دستور استعانت و كمك جستن از نماز داده شده است: «یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُواْ اسْتَعِینُواْ بِالصَّبْرِ وَالصَّلاَةِ» (3) از سوی دیگر گناه و منكرات از عوامل استرس زا و مشكل آفرین است و نماز مانع از گناه و در نتیجه وسیله ای برای آرامش است «انَّ الصَّلَاةَ تَنْهَی عَنِ الْفَحْشَاء وَالْمُنكرِ» (4) طبیعت نماز از آن جا كه انسان را به یاد نیرومندترین عامل بازدارنده یعنی اعتقاد به مبدأ و معاد می اندازد، اثر بازدارندگی از فحشا و منكرات دارد.

در اهمیت دعا همین بس كه قرآن كریم از زبان خدا می فرماید: ای پیامبر! به بندگانم بگو اگر نبود دعای شما، پروردگارم اعتنایی به شما نمی كرد: «قُلْ مَا یعْبَأُ بِكمْ رَبِّی لَوْلَا دُعَاوءُكمْ». (5) به قول استاد حسن زاده آملی: دل بی دعا بها ندارد و دلی بی بها، بها ندارد: «قُل مَا یعبأُ ُبِكم رَبِّی لَولاَ دَعَائُكم»(6) نخستین چیزی كه توجه بشر را در راه مبارزه با بیماری ها، به خود جلب كرده و می كند، بهره گیری از دو روش مادی و معنوی است كه امروزه نیز در اكثر نقاط جهان از این دو روش، كم و بیش استفاده می شود. منظور از راه و روش مادی، استفاده از داروها، درخواست كمك از طبیبان و بهره گیری از تمامی روش هایی است كه به نوعی در بهبود سلامت انسان موءثرند كه گیاه درمانی نمونه بارز آن است. منظور از راه و روش معنوی، همان دعا، نیایش، توسل و درخواست از خدای بزرگ است.

4. قرآن و بهره گیری از آن

با مراجعه به آیات و روایات روشن می گردد كه قرآن نسخه شفابخش خدای سبحان برای بیماران روانی است. قرآن شفای دردهایی است كه چه بسا از محدوده ناهنجاری های شناخته شده روان شناسی خارج است، یعنی ممكن است فردی از نظر روان شناسی دارای شخصیت متعادلی باشد؛ ولی در فرهنگ قرآن بیمار به حساب آید و قرآن دارویی برای شفای بیماری او باشد. قرآن كریم خود را در آیات متعدد «شفا» معرفی كرده است. منظور از شفا، شفا از بیماری های روان و قلب است. بیماری هایی از قبیل: كفر، شرك، نفاق، بخل، حسد، كینه و .... یعنی قرآن درمان و شفای آلودگی های معنوی و روانی است «یا أَیهَا النَّاسُ قَدْ جَاءتْكم مَّوْعِظَةٌ مِّن رَّبِّكمْ وَشِفَاء لِّمَا فِی الصُّدُورِ؛ (7) ای مردم! اندرزی از سوی پروردگارتان برای شما آمده است، و درمانی برای آنچه كه در سینه هاست (درمانی برای بیماری دل های شماست)».

و آیه دیگر «وَ نُنَزِّلُ مِنَ الْقُرْآنِ مَا هُوَ شِفَاء وَ رَحْمَةٌ لِّلْمُومِنِینَ؛ (8) و از قرآن آنچه شفا و رحمت است برای مؤمنان، نازل می كنیم». و «قُلْ هُوَ لِلَّذِینَ آمَنُوا هُدًی وَشِفَاء؛ (9) بگو این كتاب برای كسانی كه ایمان آورده اند رهنمود و درمان است». امام علی علیه السلام در كلمات خود به جنبه شفا بخشی قرآن اشارات زیادی دارد كه به برخی از آنها اشاره می شود:

«... فَاسْتََشْفُوهُ مِنْ اَدْوَائِكم وَ اسْتَعینُوا بِهِ علی لَأْوَائِكم فاِنَّ فیهِ شِفاءً مِنْ أكبَرِ الدَّاء وَ هُوَ الْكفرُ و النِّفاقُ و الغی وَ الضَّلالُ فَاسْأَلُوا اللَّهَ بِهِ وَ توَجَّهوُا اِلَیهِ بِحُبِّهِ؛ (10) از قرآن برای بیماری های خود شفا بطلبید و برای پیروزی بر شداید و مشكلات از آن، استعانت جویید؛ زیرا در قرآن شفای بزرگ ترین بیماری ها یعنی كفر، نفاق، گمراهی و ضلالت است، پس آنچه می خواهید به وسیله قرآن از خدا بخواهید و با دوستی قرآن به سوی خداوند توجه كنید».

امام علی علیه السلام در این رابطه چنین می فرماید:

«شَفاءً لا تُخشی أسْقامُهُ؛ (11) قرآن داروی شفابخشی است كه هیچ بیماری از آن برنمی خیزد».

خداوندا! ما را از جمله كسانی قرارده كه از قرآن شفا یافته و به طور كامل بهره مند گردیده است.

قرآن كریم از جمله آثار تقوی را خروج از مشكلات معرفی می كند، و یا كسانی كه در گذران زندگی برای به دست آوردن لقمه نانی، گرفتار فقر و بدبختی اند و از این طریق مبتلا به ناراحتی و اضطراب اند، قرآن كریم یكی از آثار تقوی را روزی از طریق غیرمتعارف می داند. البته این معنایش این نیست كه مردم از كسب و كار دست بردارند و برای به دست آوردن روزی شان به تقوی روی آورند. كسب و كار از یك سو و خیر و بركت در اثر تقوی از سوی دیگر لازم است: «وَ مَنْ یتَّقِ اللَّهَ یجْعَلْ لَهُ مَخْرَجاً وَ یرْزُقْهُ مِنْ حیثُ لا یحْتَسِبْ؛ (12) و هر كس تقوای الهی پیشه كند خداوند راه نجاتی برای او فراهم كند، و او را از جایی كه گمان ندارد روزی می دهد». یقیناً مسایل مربوط به معیشت و زندگی گاهی سبب گرفتاری و نگرانی است كه تقوی آن را بر طرف می سازد. پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود:

«إنِّی لَأَعْلَمُ آیةً لَوْ اَخَذَ بهِ النّاَس لَكفَتْهُمْ و مَن یتَّق اللَّه یجْعَلْ لَهُ مَخْرَجاً... فما زالَ یقوُلُهَا وَ یعیدُها؛ (13) من آیه ای را می شناسم كه اگر تمام انسان ها دست به دامن آن زنند برای حل مشكلات آنها كافی است. پس آیه «من یتق اللّه را تلاوت فرمود و بارها آن را تكرار كرد».

لازم به ذكر است كه تقوی برای بیماری های روانی انسان هم جنبه بهداشتی و پیش گیری دارد و هم جنبه درمانی.

6. توكل به خدا

منظور از توكل به خدا این است كه انسان تلاش گر كار خد را به او واگذارد و حل مشكلات خویش را از او بخواهد. خدایی كه از تمام نیازهای او آگاه است، خدایی كه نسبت به او رحیم و مهربان است، خدایی كه قدرت حل هر مشكلی را دارد.

لذا رسول خدا صلی الله علیه و آله در شب معراج از خدای سبحان سؤال كرد: پروردگارا! «اَی الاعمالِ اَفْضلُ؟ كدام اعمال برتر است؟ فرمود: «لیسَ شَیءٌ عندِی اَفضَلُ مِنَ التوَكلِ عَلی و الرِّضا بِمَا قََسَمْتُ؛ (14) چیزی در نزد من افضل و برتر از توكل بر من و خشنودی به آن چه قسمت كرده ام نیست». بدیهی است توكل به این معنی همیشه توأم با جهاد و تلاش و كوشش است نه تنبلی و فرار از مسوءولیت ها. این نوع توكل است كه قرآن كریم می فرماید: «وَمَن یتَوَكلْ عَلَی اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ؛ (15) هر كس بر خدا توكل كند كفایت امرش را می كند». حاصل آن كه یكی از عوامل درمان بیماری روانی توكل به خداست.

توجه به آمرزش خداوند و بخشش او؛ یعنی تمامی گناهان قابل آمرزش هستند. تنها وسیله و بهانه ای می خواهد كه یكی از آن وسایل توبه است: «وَأَنِیبُوا إِلَی رَبِّكمْ وَأَسْلِمُوا لَهُ مِن قَبْلِ أَن یأْتِیكمُ الْعَذَابُ ثُمَّ لَا تُنصَرُونَ؛ (16) به درگاه پروردگارتان باز گردید و در برابر او تسلیم شوید، پیش از آن كه عذاب به سراغ تان آید، سپس از سوی هیچ كس یاری نشوید». توجه به آثار توبه و استغفار؛ هر كس بسیار استغفار كند برای او از هر اندوهی گشایشی و از هر تنگنایی راه نجاتی قرار می دهد.

8. توسل به اولیاء دین

توسل به اولیای الهی مانند پیامبران و اوصیای گرامشان یقیناً مایه امن و آرامش روان است؛ زیرا علاوه بر این كه به تجربه ثابت شده كه بسیاری از مشكلات و بیماری های جسمی و روانی با توسل حل و برطرف شده، در قرآن كریم و روایات اهل بیت نیز به آن دستور اكید داده شده است. به عنوان نمونه آیه شریفه: «یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُواْ اتَّقُواْ اللّهَ وَابْتَغُواْ إِلَیهِ الْوَسِیلَةَ؛ (17) ای كسانی كه ایمان آورده اید، پرهیزكاری پیشه كنید و وسیله ای برای تقرب به خدا انتخاب نمایید».

وسیله دراصل به معنای تقرب جستن و یا چیزی است كه باعث تقرب به دیگری از روی علاقه و رغبت می شود، می باشد (18) بنابراین وسیله در آیه فوق معنای وسیعی دارد و شامل هر كار و هر چیزی كه باعث تقرب انسان به خدا می شود. مهم ترین آنها ایمان به خدا و پیامبر، جهاد در راه خدا، عبادات، زیارت خانه خدا، صله رحم، انفاق در راه خدا هم چنین هر كار خیر و پسندیده می باشد.(19) و هم چنین شفاعت پیامبران، امامان و بندگان صالح خدا كه طبق صریح قرآن باعث تقرب به خداست، در مفهوم وسیع توسل داخل است.

لازم به تذكر است كه عوامل درمان منحصر به این هشت امر نیست؛ بلكه امور دیگری از قبیل: دعا و اذكار خاص به ویژه ذكر یونسیه، فرو بردن خشم، خواندن سوره «الم نشرح» به مدت 27 روز، صبح و شب، ذكر خدا، توجه به رحمت و قدرت لایزال خداوند، توسل به امام زمان بالخصوص كه امروزه وسیله امن وا مان اهل زمین است و ده ها عامل دیگر را می توان نام برد.

«اللَّهمَّ وفِّقنا لمَا تحبُّ و ترضی»

منبع:تبیان